Czy zmiany w KPA wpłyną na szybkość procesu inwestycyjnego?

1 czerwca 2017 r. weszła w życie nowelizacja KPA - ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 935), która ma na celu szybsze i bardziej przewidywalne załatwianie spraw poprzez ograniczenie formalizmu oraz ukształtowanie partnerskich relacji pomiędzy organami administracji stronami postępowania, co powinno wpłynąć pozytywnie na szybkość procesu inwestycyjno-budowlanego.

Jakie instrumenty mają zapewnić osiągnięcie powyższych celów?

CEL 1: Uproszczenie i przyśpieszenie postępowania administracyjnego

• Milczące załatwienie sprawy ma być bardziej powszechne.
  Nowelizacja KPA upowszechnia instytucję milczącej zgody organu zamiast wydania decyzji administracyjnej, jeżeli przepis szczególny tak stanowi oraz możliwość wystąpienia z wnioskiem o wydanie zaświadczenia przez organ, że sprawa została załatwiona milcząco w sposób pozytywny.
  

  Dotychczasowe przykłady milczącej zgody organu: przy zgłaszaniu robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę (PnB); uzgodnienie z konserwatorem zabytków wydania PnB w stosunku do obiektu wpisanego do ewidencji zabytków; zawiadomienie Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Straży Pożarnej o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania obiektu; zgłaszanie instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia.

• Możliwość zrzeczenia się odwołania.
  Decyzja administracyjna (np. PnB) będzie mogła stać się wcześniej ostateczna i prawomocna wraz z doręczeniem organowi oświadczenia o zrzeczeniu się wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron, co wyklucza późniejsze zaskarżenie decyzji do WSA. Powyższa zmiana może znacząco przyśpieszyć cały proces inwestycyjno-budowlany.

• Ograniczenie wydawania decyzji kasatoryjnych.
  Strona będzie mogła w odwołaniu od decyzji I instancji żądać wydania przez organ II instancji decyzji rozstrzygającej jej sprawę, zamiast decyzji przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia, a tym samym żądać przeprowadzenia przez organ II instancji postępowania wyjaśniającego, o ile wszystkie strony postępowania wyrażą na to zgodę. Celem zmiany jest przeciwdziałanie nadużywaniu wydawania decyzji kasatoryjnych przez organny administracji (m.in. w procesie budowlanym) i  skrócenie okresu postępowania formalno-prawnego poprzedzającego rozpoczęcie inwestycji.

• Instytucja ponaglenia.
  W razie bezczynności organu lub przewlekłości postępowania ponaglenie zastąpi nieskuteczne dotychczas środki zażalenia oraz wezwania do usunięcia naruszenia prawa. Po złożeniu ponaglenia można od razu wnieść skargę do WSA na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania (bez konieczności czekania na rozpoznanie (lub brak rozpoznania) ponaglenia w terminie 7 dni od daty jego wniesienia).

• Rozpowszechnienie postępowania uproszczonego.
  W sytuacji gdy występuje tylko jedna strona postępowania, więcej postępowań będzie prowadzonych z wykorzystywaniem formularza oraz milczącego załatwienia sprawy.

• Opcjonalność wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
  Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest stosowany zamiast odwołania od decyzji wydanej w I instancji przez ministra lub SKO. Odtąd złożenie tego wniosku nie będzie wymagane przed wniesieniem skargi do WSA.
  Przykłady: wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją SKO stwierdzającą nieważność decyzji środowiskowej; wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi odmawiającej wyrażenia zgody na przeznaczenie nierolnicze gruntów klas RI-RIII.

CEL 2: Partnerskie relacje pomiędzy administracją a stronami postępowania

• Wprowadzenie mediacji.
  Między organem a stronami bądź samymi stronami można przeprowadzić mediację w sytuacji, gdy stan faktyczny lub prawny sprawy jest skomplikowany i budzi wątpliwości w celu ustalenia faktów oraz uzyskania dowodów. Dotychczas była ona możliwa jedynie na etapie sądowoadministracyjnym.
  

  Przykład: mediacja może odegrać istotną rolę przy dużych, kontrowersyjnych społecznie inwestycjach np. ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu albo wydanie PnB dla inwestycji infrastrukturalnej czy zakładu produkcyjnego.

• Nowe zasady ogólne w KPA wynikające dotąd z orzecznictwa.
  Nowelizacja wprowadza nakaz rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości faktycznych na korzyść strony, zasadę proporcjonalności oraz zasadę pewności prawa.

  Przykład zastosowania zasady pewności prawa: organ musi dobrze uzasadnić decyzję o odstąpieniu od swojej dotychczasowej utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w dany sposób, np. w przypadku umorzenia postępowania w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy dla farmy fotowoltaicznej ze względu na uznanie jej przez organ za inwestycję celu publicznego.

• Uzyskiwanie dokumentów przez organ.
  Zgodnie z zasadą proporcjonalności organ nie może żądać od strony dokumentów, które nie są niezbędne do załatwienia sprawy i które organ może uzyskać z urzędu (np. z publicznie dostępnych rejestrów) lub też są w jego posiadaniu. Organy powinny odtąd odstępować od żądania składania oryginałów dokumentów przez strony na rzecz poświadczania za zgodność z oryginałem kopii okazanego oryginału przez organ, który prowadzi postępowanie.

  Przykład złej praktyki organu: w postępowaniu dot. wyłączenia gruntów rolnych z produkcji niektóre starostwa domagały się złożenia decyzji o warunkach zabudowy, wypisu z planu miejscowego oraz rejestru gruntów, podstawy nabycia nieruchomości, wydruku z księgi wieczystej oraz z KRS, mimo że mogły część tych dokumentów uzyskać z urzędu bądź też inny wydział w starostwie był w ich posiadaniu.

• Zasada współdziałania organów.
  W celu wyjaśnienia okoliczności sprawy oraz uzyskania zgody/opinii innego organu przed wydaniem rozstrzygnięcia przez organ główny można przeprowadzić posiedzenie obu organów z udziałem strony, co ma przyśpieszyć załatwienie sprawy. Posiedzenie może być zwołane, co do zasady, po upływie terminu na zajęcie stanowiska przez inny organ.

  Przykład współdziałania: brak uzyskania opinii RDOŚ w terminie instrukcyjnym rzutuje na brak możliwości wydania decyzji środowiskowej w terminie i przewlekłe prowadzenia postępowania; wspólne posiedzenie obu tych organów może przyśpieszyć wydanie decyzji środowiskowej.

• Wskazanie niespełnionych przesłanek do wydania decyzji.
  Organ ma obowiązek wskazać stronie przed zakończeniem postępowania konkretne warunki, które nie zostały spełnione, aby jej wniosek został rozpatrzony pozytywnie, co ma umożliwić stronie przedstawienie dodatkowych dowodów.

  Przykład zastosowania: w praktyce oznacza to, że możliwość wypowiedzenia się strony odnośnie do zebranych materiałów i dowodów (art. 10 KPA) została połączona z możliwością przedstawienia dodatkowych dowodów.

• Sobota traktowana podobnie jak dzień wolny od pracy.
  Wprowadzenie zasady stanowiącej, że jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Jeśli są Państwo zainteresowani powyższymi kwestiami, potrzebują bardziej szczegółowego wyjaśnienia danej problematyki lub mają dodatkowe pytania odnośnie do przedstawionych powyżej zagadnień prosimy o kontakt.